پانزدهم خرداد سالروز قیام ۱۵ خردادسال۴۲ است. 

در سحرگا پانزدهم خرداد سال 1342، دژخیمان رژیم ستم شاهی به خانه امام خمینی رحمة الله علیه یورش بردند. آنها امام را که سه روز پیش از آن، به مناسبت عاشورای حسینی در مدرسه فیضیه، در سخنرانی کوبنده ای ، از جنایات شاه و اربابان آمریکایی و اسرائیلی او پرده برداشته بود، دستگیر و دور از چشم مردم، به زندانی در تهران منتقل کردند.

به دنبال انتشار خبر بازداشت امام خمینی اعتراضات گسترده‌ای در قم، تهران، ورامین، مشهد و شیراز برگزار شد که با شعارهایی بر ضد شاه و در طرفداری از امام همراه بود. مأموران نظامی که در نقاط مرکزی و حساس شهرهای قم و تهران مستقر بودند به روی تظاهر کنندگان آتش گشودند. مردم نیز با چوب‌ و سنگ به دفاع ازخود برخاستند. تظاهرات در آن روز و دو روز بعد نیز ادامه یافت و صدها نفر از مردم کشته و مجروح شدند. فجیع‌ترین حادثه، قتل عام دهقانان کفن‌پوش ورامینی بود که در پشتیبانی از امام راهی تهران شده بودند. مأموران نظامی در سر پل باقرآباد ورامین با آنها روبرو شده و با سلاحهای سنگین به کشتارآنان پرداختند.

دستگیری امام خمینی اعتراض های زیادی را درداخل وخارج ایران بدنبال داشت. از جمله می توان به اعلامیه اعتراض آمیز شیخ محمود شلتوت، مفتی و رئیس دانشگاه الازهر مصر اشاره کرد که شش روز پس از قیام پانزدهم خرداد صادر شد. همچنین مراجع تقلید، اعلامیه ای صادر کردند مبنی بر این که امام خمینی مجتهد جامع الشرایط و مرجع تقلید است و براساس قانون، از محاکمه و تعرٌض مصون است. سپس با انتشار این مطلب، رژیم خود به خود مجبور شد برای فرو نشاندن نارضایتی های عمومی، امام خمینی را در هجدهم فروردین 1343 آزاد کند.

ملٌت ایران با الهام از راه و روند حماسه پانزدهم خرداد ، روزهای شور و حماسه فراوانی پدید آوردند و نهضت اسلامی بر ضد طاغوت را تداوم بخشیدند. مبارزه پی گیر و مقاومت خستگی ناپذیر ملٌت ایران، از سال 1342 تا 1357 خورشیدی که به انقلاب اسلامی کشیده شد ریشه در قیام خونین پانزده خرداد داشت.