زندگینامه شیخ عطارنیشابوری |
شیخ فریدالدّین ابوحامِد محمّد عطّار نِیشابوری (۵۴۰ - ۶۱۸ قمری) یکی از عارفان و شاعران بلندآوازه ادبیات فارسی ایرانی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم هجری قمری است. او در سال ۵۴۰ هجری برابر با ۱۱۴۶ میلادی در نیشابور زاده شد. نام او «محمّد»، لقبش «فرید الدّین» و کنیهاش «ابوحامد» بود و در شعرهایش بیشتر عطّار و گاهی نیز فرید تخلص کردهاست. نام پدرش ابراهیم (با کنیهٔ ابوبکر) و نام مادرش رابعه بود. شیخ عطار به کار عطاری و درمان بیماران میپرداخت. او را از اهل سنت دانستهاند اما در دوران معاصر، شیعیان با استناد به برخی شعرهایش بر این باورند که وی پس از چندی به تشیع گرویده یا دوستدار اهل بیت بوده است. او بی توجه به اموال دنیوی و اهل زهد، گوشهگیری و تقوا بوده است. گفته اند وی بیش از ۱۸۰ اثر مختلف به جای گذاشته که حدود ۴۰ اثر از آنان به شعر و بقیه به نثر است.ازجمله مهمترین آثار او منطقالطیر، تذکرة الاولیا ، الهی نامه،اسرارنامه، مصیبتنامه وغیره است.داستانهای زیبای سیمرغ ، شیخ صنعان و هفت شهرعشق ازموضوعات پرمعنای کتاب منطق الطیر است. ابیات زیرنمونه ای از اشعار عرفانی اوست: جانا، حدیث حسنت ، در داستان نگنجد رمزی ز راز عشقت ، در صد زبان نگنجد سودای زلف و خالت ، در هر خیال ناید اندیشهٔ وصالت ، جز در گـــمان نگنجد هرگز نشان ندادند، از کوی تو کسی را زیرا که راه کــویت ، اندر نشان نگنجد آهی که عاشقانت ، از عمق جان برآرند هم در زمان نیاید ، هم در مکان نگنجد آنجا که عاشقانت ، یک دم حضور یابند دل در حساب ناید ، جان در میان نگنجد اندر ضمیر دلها ، گنجـــی نهان نهادی کــز دل اگــــر بر آید، در آسمان نگنجد عطّار وصف عشقت ، چون در عبارت آرد زیرا که وصف عشقت ، اندر بیان نگنجد چندغزل دیگر عطار از اینجا قابل مطالعه است. عطار در سال ۶۱۸ یا ۶۱۹ و یا ۶۲۶ هجری قمری در حملهٔ مغولان، به شهادت رسید.آرامگاه او هم اکنون درمحله شادیاخ نیشابورزیارتگاه عاشقان علم وادب وعرفان درنزدیکی آرامگاه خیام قراردارد. مجسمه هلموت ریتر خاورشناس وعطارشناس آلمانی هم درهمین محل واقع است. |