سیزدهم شهریورماه روز بزرگداشت ابوریحان محمد بن احمد بیرونی (زادهٔ ۲۹ شهریور ۳۵۲، کاث، خوارزم - درگذشتهٔ ۲۸ آذر ۴۲۷، غزنین)، دانشمند ،ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و تاریخ‌نگاربزرگ ایرانی سده چهارم و پنجم هجری است و بعضی از پژوهندگان او را از بزرگ‌ترین فیلسوفان مشرق‌زمین می‌دانند.
بیرونی در ۲۹ شهریور ۳۵۲ خورشیدی (۳ ذیحجه ۳۶۲ قمری) در خوارزم که در قلمرو سامانیان بود به دنیا آمد، و زادگاه او که در آن زمان روستای کوچکی بود بعدها به «بیرون» تجدید نام داده شد. مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلجوقیان و پادشاهی مسعود بن محمود غزنوی بوده‌است و برخی درگذشت او را در ۲۸ آذر ۴۲۷ خورشیدی (۴۲۷ قمری) می‌دانند.
تألیفات بیرونی به زبان عربی، یعنی زبان علمی اسلام بوده است، مگر التفهیم که آن را به فارسی کرد. دانشنامه علوم چاپ مسکو، ابوریحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسیاری از کشورها نام بیرونی را بر دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و تالار کتابخانه‌ها نهاده و لقب «استاد جاوید» به او داده‌اند.
بیرونی گردش خورشید، گردش محوری زمین و جهات شمال و جنوب را دقیقا محاسبه و تعریف کرده است. خورشیدگرفتگی هشتم آوریل سال ۱۰۱۹ میلادی را در کوههای لغمان (افغانستان کنونی) رصد و بررسی کرد و ماه‌گرفتگی سپتامبر همین سال را در غزنه به زیر مطالعه برد.اپیکتوگرام یعنی آلت چگال سنج برای سنجش وزن مخصوص در فیزیک را اختراع نمود که با آن وزن مخصوص چیزها تعیین می‌شود از اختراعات اوست.
