بزرگداشت ملاصدرا

اول خردادماه روزبزرگداشت ملاصدرای شیرازی است.

صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی معروف به مُلاصَدرا و صدرالمتألهین یکی از بزرگترین فیلسوفان جهان اسلام در سدهٔ یازدهم هجری قمری و بنیان‌گذار حکمت متعالیه است. ملاصدرا در روز نهم جمادی‌الاول سال ۹۸۰ هجری قمری، در شیراز و در محلهٔ قوام ، زاده شد و او را محمد نام نهادند. به روایتی پدر او خواجه ابراهیم قوام، مردی دانشمند و وزیر حاکم پارس بود.

ابراهیم قوام در آغاز، محمد کوچک را به مکتب‌خانهٔ ملااحمد در محلهٔ قوام و به نزد ملااحمد برد. محمد دو سال در این مکتب‌خانه خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را فراگرفت. سپس او را به یک معلم خانگی به نام ملا عبدالرزاق ابرقویی سپردند تا صرف و نحو بیاموزد.پس از وقفه ای کوتاه درتحصیل علم محمد، او به اصفهان مهاجرت ودرمدرسه خواجه اصفهان به ادامه تحصیل پرداخت. 

ملاصدرا-صدرالمتألهین

ملاصدرا در مدرسهٔ خواجهٔ اصفهان دروس فقه، علوم حدیث و تفسیر را از شیخ بهایی، حکمت الهی و حکمت شرق و غرب را از میرداماد و علم ملل و نحل را از میرفندرسکی آموخت. ملاصدرا پس از کسب درجهٔ اجتهاد، به تدریس در مدرسهٔ خواجه پرداخت، اما از آنجایی که نظریاتش در برخی مسائل فقهی با بیشتر دانشمندان قشری اصفهان متفاوت بود، او را به بدعت‌گذاری در دین متهم ساختند و خواهان اخراج او از مدرسه و در نهایت تبعید او از اصفهان شدند. بدین سان ملاصدرا از اصفهان تبعید شدو از آن‌جا راهی روستای کهک قم گشت.

ملاصدرا با دعوت الله‌وردی‌خان حاکم فارس که مدرسه ای نوساز ساخته بود ازتبعیدبه زادگاهش شیراز بازگشت.اوپس از بازگشت به شیراز، تدریس در این مدرسه را آغاز کرد. در این مدرسه افزون بر حکمت و فقه، ادبیات، اخترشناسی، ریاضیات، شیمی، زمین‌شناسی و علوم طبیعی نیز تدریس می‌شد. اهمیت این مدرسه از مدرسهٔ خواجهٔ اصفهان نیز فزونی یافت.

برای ملاصدرا بیش از 50تألیف برشمرده اند که مهمترین آنها الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة است.نظریه حرکت جوهری ملاصدرا یکی ازنظریات بدیع اوست که شهرت بسیاردارد.

این حکیم وارسته در طول عمر 71 ساله اش هفت بار با پای پیاده به حج مشرف شد و در آخر نیز سر بر این راه نهاد و به هنگام آغاز سفر هفتم یا در بازگشت از آن سفر به سال 1050 ه .ق در شهر بصره دارفانی  را وداع نمود و در جوار حق قرار گرفت، و در همانجا به خاک سپرده شد.روحش شادباد.

شعرزیریکی ازاشعاراین فیلسوف وعارف بزرگ است: 

 

هست اشیاء  جمله  در تسبیح   حق            خواه    گویا،   خواه   خاموش   از نطق
جمله  اشیاء  لمعه ای  از  نور  اوست           خواه  دشمن گیر،  خواهی  گیر دوست
از میِ  شوقش همه   گردیده  مست            خواه   مؤمن  گیر،  خواهی  بت پرست
سرعت   افلاک   و  سنگینی   خاک              جملگی   از شوق   آن  بی  چون  پاک
اصطکاک   باد  هـــم   از  یاد   اوست             اضطراب    آب   هــــم   از    دادِ  اوست
عنصر  و  افلاک  هـــــر  دو  در طواف               در طلب هم  تیره  دل، هم  سینه صاف
جمله  در  هستی طلب  کار   ویند                 در   روش   هـــــــر   یک    گرفتار   ویند
چرخ   اندر   بندگـــــی   مدهوش   او               از  کواکب   حلقــه ها    در    گوش  او
دست   یکدیگر   همـــه    بگرفته اند               از  پی  هــــم   در   طریقش   رفته اند
پا برون  ننهاده  یک  تن  زین  طریق                در  روش   با    یکدگــــر   گشته   رفیق
یک  قـــدم   ننهاده    جز   در  طاعتی             جز   به   یاد   حق    نبوده   ساعتـــی
چرخ  و  انجم   گام  زن  در  راه   او                  دائم   از   شوق    وی   اندر   جستجو
علوی  و سفلی  همه در   کوششند              ساکن  و  جنبان   همه  در  جوششند
یک  قدم  ننهاده  کس  زین  خط برون              نیست  کس  را  آگهی  از  چند  و چون
آتش  اندر  سینه،   گردون  در  غمش              شب سیه   پوشد   فلک   در  ماتمش
جملگی  پا  گشت  و اندر  وی  شتافت            پای   تا  سر   دیده   شد  او  را  نیافت
 لیک  آن  کو  یک   قدم   دارد   سبق              می رباید  عقل  و  هوش  از قــرب حق
هر که  را  گامی در این ره پیش گشت            در  نهادش  نور   هستی  بیش  گشت

منبع شعر: http://www.iec-md.org/monasebatha/digar/mulla_sadra_poem.html