چهارم آذرماه برابرباهجدهم ذی الحجه روز عیدغدیرخم است.این عیدبه نظربسیاری بزرگترین عیداسلامی است.این عیدبزرگ که بنام عیدولایت نیزنامیده می شودبرهمه مسلمانان بویژه شیعیان علی(ع) مبارک باد.
درسال دهم هجرت ودر بازگشت ازآخرین حج پیامبربزرگ اسلام(ص) که معروف به حجةالوداع است ، رسول اکرم(ص) تمام مسلمانانی که در حج شرکت داشتند را در محلی به نام غدیرخم جمع کرده و علی بن ابی طالب را به عنوان وصی ، برادر و جانشین خود از جانب خدا معرفی کرد. عبارت معروف «مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذاعَلِِّیٍ مَولاهُ - هر آنکس که من مولای او هستم، پس علی مولای اوست» قسمتی از خطابه بلند غدیر است که حدیث آن مورد تایید شیعیان و اهل تسنن است. گرچه در تفسیر «ولی» بین شیعه و سنی اختلاف وجود دارد. در فرهنگ لغت عرب ولی به دو معنی آمده: ۱- دوست ۲- صاحب اختیار وسرپرست به معنای جانشین و امام پس از پیامبر(ص) .
از آغاز ذی القعده سال دهم هجری که مقارن با آخرین سال زندگانی پیامبر(ص) بود، به تمام مناطق مسلمان نشین و طوائف و قبائل مسلمان عربستان خبر داد که وی در این ماه به مکه معظمه خواهد رفت و مراسم عمره و حج را به جای خواهد آورد و بدین ترتیب بزرگترین اجتماع مسلمانان شکل گرفت، که معروف به حَجةالوداع است.
با پایان حج حضرت محمد(ص) به سرعت دستور حرکت جهت اجتماع در غدیر خم را دادند. حتی دوازده هزارنفر از اهل یمن - که برای رفتن به وطن خود باید مسیر دیگری را میرفتند - به دستور او با کاروان مسلمانان همراه شدند. در میان راه مکه و مدینه در غدیر خم، آیه 67 سوره مائده قرآن نازل گردید:" یَاایّهَا الرَّسولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْک مِن رَّبِّک وَ إِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یهْدِى الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ"یعنی:«ای پیامبر! آن چه را از سوی پروردگارت بر تو نازل شده (به مردم) برسان. اگر این کار را نکنی، رسالت الهی را به انجام نرساندهای و خداوند از مردم نگاهت خواهد داشت. در پی نزول این آیه، رسول خدا(ص) بااجرای مراسم غدیر در همان جا خطابه ای طولانی که به نام خطبه غدیر معروف است ایراد فرمودند.یکی ازمفاداصلی واساسی خطابه بلندغدیر معرفی حضرت علی(ع) به عنوان جانشین وخلیفه رسول خدا(ص) بود.
بدین ترتیب با نزول آیه فوق وآیه ۳سوره مائده وایراد خطابه بلندغدیر جانشینی حضرت علی(ع) قطعی شد.اگرچه پس از رحلت پیامبرعظیم الشأن(ص) وبااجرای توطَِِِئه سقیفه بنی ساعده دنیاپرستان وریاست طلبان باناجوانمردی روزغدیر و متن خطبه غدیرپیامبر(ص) رابه فراموشی سپردندومسیرخلافت رسول الله(ص)رامنحرف کرده باعث اختلاف وفتنه بین مسلمانان گردیدندکه تاکنون نیزادامه دارد.
غدیر خم نام ناحیهای است در میان مکه و مدینه که بر سر راه حجاج قرار دارد. غدیر خم نام محلی است که به خاطر وجود برکهای در این محل، که در آن آب باران جمع میشدهاست، به این نام شهرت یافتهاست. غدیر در ۳ - ۴ کیلومتری جُحفه واقع شده و جُحفه در ۶۴ کیلومتری مکه قرار دارد که یکی از میقاتهای پنجگانه میباشد. در جُحفه راه اهالی مصر، مدینه، عراق و شام از یکدیگر جدا میشود. غدیر خم به علت وجود مقداری آب و چندین درخت کهنسال، محل توقف و استراحت کاروانیان واقع میشد اما دارای گرمایی طاقت فرسا و شدید بود.
در روز عیدغدیر خواندن نمازعیدغدیر مستحب است. نماز روز عیدغدیر دو رکعت و وقت آن حدودنیم ساعت به زوال خورشید (ظهرشرعی ) است... و چنانچه قبل از نماز در خطبهاى از حمد و ثناى الهى، درود بر پیامبر(ص)، دوستى اهل بیت علیهم السلام ،فضیلت آن روز و آنچه خدا به ولیش اختصاص داده مانند امامت و تشرف به ولایتى که همه امت به پذیرش آن سفارش شدهاند یاد کند، از فضیلتى والا و پاداشى بزرگ برخوردار است. دراین روز انجام آداب عیدغدیر نیز مستحب است.
بعد از پایان خطابه غدیر ، این آیه بر پیامبراکرم(ص) فروفرستاده شد:" الْیَوْمَ یَئِسَ الََّذِینَ کَفَرُوا مِن دِینِکُمْ فَلا تخْشوْهُمْ وَ اخْشوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْت لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتى وَ رَضِیتُ لَکُمُ الاسلَامَ دِیناً "(سوره مائده آیه3) یعنی :امروز کافران از دین شما مأیوس شدند. پس از آنان نهراسید و از من (پروردگار) بترسید. امروز دین شما را برایتان کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام داشتم و اسلام را به عنوان دینتان پسندیدم.