نهجالبلاغه
نهجالبلاغه، مجموعهای از خطبهها، نامهها و اندرزهای (حکمتها)ی علی ابن ابیطالب، امام اول شیعیان است.
گردآورندهٔ نهجالبلاغه، ابوالحسن محمد بن حسین موسوی معروف به سید رضی و شریف رضی است. نهجالبلاغه عنوانی است که سید رضی برای منتخبی از خطبهها و مواعظ، نامهها و عهدنامهها، و کلمات کوتاه و قصار علی بن ابیطالب برگزیدهاست. مطالب این کتاب از جمله شیواترین متون عربی محسوب میشود.
ساختار
سخنان علی ابن ابیطالب در این کتاب در سه باب آمده است:
نهجالبلاغه و مشاهیر
شیخ محمد عبده از مفتیان پیشین مصر تصادفاً با نهجالبلاغه آشنا شده، شیفتهٔ آن میشود و به شرح این مجموعه و تبلیغ آن در میان جوانان مصری میپردازد. وی در مقدمه شرح خود میگوید:[۱] «در همهٔ مردم عرب زبان یک نفر نیست مگر آنکه معتقد است سخن علی علیهالسلام بعد از قرآن و کلام نبوی شریفترین و بلیغترین و پرمعنیترین و جامعترین سخنان است.»
ترجمههای نهجالبلاغه
ترجمههای متعددی از این کتاب به فارسی در دسترس است که از آن میان میتوان به ترجمه سید جعفر شهیدی، فیضالاسلام، جواد فاضل، محمد تقی جعفری، حسین انصاریان و محمد دشتی اشاره کرد.
مآخذ و مدارک نهجالبلاغه
علامه امینی در جلد چهارم کتاب الغدیر ۸۱ شرح نهجالبلاغه را معرفی کردهاست.[۲] معروفترین شروح نهجالبلاغه شرح ابن ابیالحدید معتزلی بغدادی، شرح ابن میثم بحرانی، شرح خوئی و از معاصران، ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه اثر شیخ محمدتقی جعفری و شرح نهجالبلاغه تالیف شیخ محمد تقی شوشتری، را میتوان نام برد.
نخستین گردآورنده کلمات قصار علی ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ صاحب (بیان و تبیین) درگذشتهً ۲۵۵ ه.ق میباشد. وی صد کلمه از کلمات قصار امیرالمؤمنین را انتخاب کرده و آن را (مطلوب کل طالب من کلام امیرالمومنین علی بن ابی طالب) نامیدهاست.
تاریخنگاران و حدیثدانان دیگری نیز به گردآوری سخنان و اندرزهای علی اقدام کردهاند، برای نمونه قاضی محمد بن سلامه معروف به قضاعی درگذشتهً ۴۰۵ هجری مجموعهای از سخنان امیرالمومنین علی را به نام «دستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم» گردآوری کرده است[۳]. ترجمه این کتاب به زبان فارسی نیز به نام «قانون» چاپ شده است[۴]. بسیاری از خطب و نامههای نهجالبلاغه پیش از آن در کتاب «الغارات» تالیف ابواسحاق ثقفی کوفی، از دانشمندان قرن سوم (متوفی ۲۸۳ هجری قمری) آمده است[۵]. همچنین بخش بزرگی از خطبههای توحیدی نهجالبلاغه در کتابهایی که یک قرن پیش از نهجالبلاغه تالیف شده، نظیر کتاب «الکافی» شیخ کلینی و «کتاب التوحید» شیخ صدوق آمدهاست.
علی بن حسین مسعودی مورخ بزرگ که تقریبا صد سال پیش از سید رضی میزیستهاست (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم) در جلد دوم کتاب معروف خود «مروج الذهب» مینویسد: «آنچه مردم از خطابههای علی در مقامات و حوادث مختلف حفظ کردهاند، بالغ بر چهارصد و هشتاد و اندی میشود. علی آن خطابهها را بالبداهه و بدون یادداشت و پیشنویس بیان و انشا میکرد و مردم هم الفاظ آن را میگرفتند و عملاً نیز از آن بهره مند میشدند.» گواهی دانشمند متتبعی مانند مسعودی میرساند که خطابههای علی فراوان بودهاست که سید رضی از این میان در نهجالبلاغه تنها ۲۳۹ خطبه را نقل کرده، که جنبه ادبی قویتری را به انتخاب و تشخیص او داشتهاست.
کتابهای تحقیقی بسیار کاملی در مورد اسناد و مدارک نهجالبلاغه انتشار یافته که از جمله مهمترین آنها سه کتاب «روات و محدثین نهجالبلاغه» تالیف محمد دشتی و همکاران، «استناد نهجالبلاغه» تالیف امتیاز علی خان عرشی و ترجمه دکتر آیتالله زاده شیرازی و «مصادر نهجالبلاغه» تألیف سید عبدالزهرأ حسینی است.
پانویس
منابع
منبع : سایت ویکی پدیا به نشانی : http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%87%D8%AC%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87