Atyabi Weblog/وب نگاری اطیابی

این وب نگاری درمورد موضوعات گوناگون می باشد.

Atyabi Weblog/وب نگاری اطیابی

این وب نگاری درمورد موضوعات گوناگون می باشد.

حرکت جوهری ملاصدرا

نظریه حرکت جوهری اشیائ ملا صدرا چیست؟

طبق نظر ملاصدرا تمام حرکات عرضی، معلول حرکات طبایع و جواهر خویش است تا زمانی که جوهر یک شی درحرکت نباشد اعراض آن ممکن نیست حرکت کند. این حرکت همچنان که در طبیعت جریان دارد در انسان نیز موجوداست. این حرکت در طبیعت مادی بدن در جریان است بدین صورت که جواهر مادی انسان با حرکات عرضی آن درحرکت است. این تکامل و حرکت طبیعی بدن خارج از اختیار انسان میباشد مثل قوای هاضمه، قلب، عروق... که اصطلاحا از آن به حرکات قسری یاد میشود. البته ایشان مبدأ حرکات طبیعی بدن را نفس انسانی میداند که بحثی جدا دارد. اما حرکت دیگر انسان که مربوط به کمالات نفسانی است کاملاً در اختیار او قرار دارد که حرکت جوهری نفس نامیده میشود. نفس انسانی به سبب قوای عقل نظری در حیطه تفکر و عقل عملی در حیطه عمل تکامل جوهری پیدا میکند.بدین صورت که هر آنچه میاندیشد و بدان ملتزم میشود و عقیده‏ای که بدان ایمان دارد طبق نظر ملاصدرا در جوهرنفس انسان تغییر حاصل میشود و هکذا در اندیشه‏ای که موج صدور عمل از او میشود و فعلی را که به سبب اعتقادی انجام میدهد باز جوهر نفس انسانی است که در آن تغییر و تحول رخ میدهد و حرکتی از او به سوی مرحله‏ای جدید انجام میشود که از آن به تکامل نفس و حرکت جوهری نفس یاد میشود، پس حرکت جوهری نفس به اختیار خود انسان است بلکه میتوان گفت اختیار انسان حرکت نفس را جهت میدهد یا او را در راه سعادت و یا در مسیر شقاوت میداند و در هر دو حال نفس انسان وارد مرحله جدیدی شده و از قوه به فعلیتی جدید رسیده و تکاملی کسب کرده، حال این تکامل یا به سوی سعادت او ختم میشود یا موجب شقاوت او میگردد. لذا ملاصدرا در توجیه تنزل نفس به مراحل پست در عین این که او متوجه کمالات عالی است میگوید: انتقال نفس به وجه نزول منافاتی باتوجه نفس به کمالات مافوق ندارد چون که خروج از قوه به فعل در شیئی از کمالات حیوانی نه تنها منافی شقاوت اخروی نیست بلکه مؤکد او نیز قرار میگیرد، چرا که طرق آخرت متفاوت است یک راه طریق سعادت و رسیدن به نشئه کرامت و قرب به خدا است و راه دیگر طریق شقاوت و رسیدن به نشئه انتقام و دوری از رضوان خدا است»،(اسرارالایات، ص 149).نتیجه که از ابحاث گذشته بدست می آید, آن است که کل جهان ماده و عالم جسمانی یک حقیقت واحد است, که سر تا پا حرکت و سیلان و دگرگونی است. مبدآ این حرکت قوه صرف است, که هیچ فعلیتی جز قوه بودن ندارد (ماده اولی): و منتهایش فعلیت محض است که از هر گونه قوه ای منزه می باشد (تجرد تام) .علامه طباطبایی_قدس سره_ در {نهایه الحکمه}در بیان این مطلب می گوید:[ماده اولی, از آنجا که قوه محض است, فاقد هر گونه فعلیتی که دارد همان فعلیت قوه بودن است. و بنابراین, هر گونه فعلیتی که بر ماده اولی درآید, تابع و پیرو فعلیت صورتی است که آن را به پا می دارد؛ و نیز تمیز آن به تمیز صورتی است که با آن متحد می گردد؛ و همچنین تشخیص به تشخص آن صورت بوده, و در وحدت و کثرت خود تابع آن صورت می باشد.آری ماده فی نفسه از یک وحدت ابهامی, نظیر وحدت ماهیت جنسی برخوردار است. [یعنی یک نوع وحدت که می تواند امور متکثری را در بر گیرد؛ همانگونه که ماهیت حیوان مثلا, در عین حال که یک ماهیت واحد است, و وحدت جنسی دارد, انواع گوناگونی را دربر می گیرد.]و چون همین ماده اولی موضوع حرکت جوهری عمومی عالم راتشکیل می دهد, پس سراسر عالم ماده [با همه جواهر و اعراضی که در آن است], یک حقیقت واحد و گذرا خواهد بود که از مرحله قوه محض به سوی فعلیتی که هیچ قوه ای ندارد, در حرکت می باشد.چنان که از بیان فوق بدست می آید, تکیه مولف_قدس سره_ در اثبات وحدت حرکت عالم,بر وحدت موضوع آن, یعنی ماده اولی است .برای مطالعه دقیق تر و آشنایی بیشتر به صفحات 161 - 188 شرح بدایه الحکمه آقای شیروانی مراجعه فرمائید.

منبع: http://www.porsojoo.com/fa/node/31846

شرح حرکت جوهری ازمنابع دیگر

حرکت جوهری مبحثی در فلسفه اسلامی است که آغازگر آن ملاصدرا بود. حرکت جوهری، حرکتی است که در ذات اشیاء (جوهر) روی می‌دهد. بدین ترتیب ملاصدرا عقیده داشت که در نظام عالم، خدا فیض وجود را ناشی می‌کند و جهان هر دم، در حال آفریده شدن است.

پیشینه

فلاسفه پیش از ملاصدرا، همچون ابن‌سینا نیز مانند ارسطو و فارابی حرکت را در مقوله جوهر جایز نمی‌دانستند. آنچه بیش از همه قدما را بر آن می‌داشت که حرکت در جوهر را انکار کنند نیاز به موضوع ثابتی بود که باید در ضمن حرکت موجود باشد.

ماهیت و وجود

ملاصدرا در مخالفت با استادش میرداماد که خود پیرو سهروردی بود، مدعی شد که «وجود» امری حقیقی است و ماهیت امری اعتباری. صدرا درباره حرکت نیز نظریه جدیدی عرضه کرد که به حرکت جوهری مشهور است. تا قبل از آن تمامی فلاسفه مسلمان معتقد به وجود حرکت در مقولات نه گانه عرض بودند و حرکت را در جوهر محال می‌دانستند. اما صدرا معتقد به حرکت در جوهر نیز بود و موفق شد چهار جریان فکری یعنی کلام، عرفان، فلسفه افلاطون و فلسفه ارسطو را در یک نقطه گرد آورد و نظام فلسفی جدید و مستقلی به وجود آورد.[۱]

طبق این نظریه، در جهان کنون فساد وجود ندارد و فقط حرکت وجود دارد. اساس جهان هستی از جوهر تشکیل شده و اعراض اموری تابع و طفیلی هستند. ارسطو و ابن سینا، جوهر را ثابت پنداشته‌اند که گهگاه دچار تغییرات دفعی می‌شوند. حال آنکه در سراسر جهان ماده، ثبات وجود ندارد. جهان متحرک است، یک «شدن» و حرکت مداوم است. حرکت و متحرک عین یکدیگرند. تنها در اعراض است که متحرک و حرکت دوتا و جدا هستند. لکن در جوهر، متحرک و حرکت یکی است.

حدوث و قدم عالم

با توجه به نظریه ملاصدرا، این بحث که قرن‌ها مورد بحث فلاسفه بود، شکل دیگری گرفت. افلاطون جهان را حادث و ارسطو آن را قدیم می‌دانست. صدرا می‌گوید که جهان حادث است، اما به این معنا که عین حدوث است. جهان حدوث دایم است.[۲] در فلسفه صدرا، علت، معلول را توضیح می‌دهد. ذهن و عین یکی نیستند و جریان عبور از مقدمه به نتیجه که در مورد ذهن صادق است، در مورد عین صادق نیست.[۳]

حرکت

صدرا و پیروان او معتقدند که جهان یکپارچه حرکت است و ثبات وجود ندارد. در جهان یک کل وجود دارد و آن جریان علت و معلول است. یک شئ شئ نیست، جریان است. این تضاد است که از حرکت ناشی شده و نه حرکت از تضاد. پس تضاد نمی‌تواند علت حرکت باشد. زیرا جوانه زدن یک ضد درون ضد دیگر، خود نوعی حرکت است و بنابراین قانون حرکت شامل او نیز می‌شود. تضاد معلول حرکت است و به نوبه خود علت حرکت هاست، اما فقط به عنوان محرک. به همین دلیل، باید به جستجوی محرک برخاست و این محرک همان خداوند است.[۴]

مآخذ حرکت جوهری

ملاصدرا منابع خود را در رسیدن به این موضوع چنین معرفی کرده‌است:

  • قرآن و حدیث
  • اثولوجیا (اثر افلوطین)
  • گفتارهای زنون
  • گفتارهای محی الدین عربی

منابع

  1. ↑ محمدرضا فشاهی، ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی، انتشارات کاروان، ۱۳۸۰، ص ۴۸
  2. ↑ محمدرضا فشاهی، ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی، انتشارات کاروان، ۱۳۸۰، ص ۵۰
  3. ↑ محمدرضا فشاهی، ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی، انتشارات کاروان، ۱۳۸۰، ص ۵۱
  4. ↑ محمدرضا فشاهی، ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی، انتشارات کاروان، ۱۳۸۰، ص ۵۲

‎‎

منبع : سایت ویکی پدیا به نشانی : http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1%DB%8C

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد