شیعه هفت امامی (اسماعیلیه)
اسماعیلیه یا اسماعیلیان گروهی از شیعیان بودند که امامت را به اسماعیل، فرزند جعفر صادق ختم میکردند و او را امام هفتم میدانستند. اینان همزمان با روزگار سامانیان سربرآوردند و سدهها با توان بسیار به پراکندن اندیشه خویش پرداختند.امروزه بسیار ناتوان شدهاند و از شمارشان کاسته شدهاست. در ایران بسیار کم یافت میشوند و در کشورهایی مانند هندوستان پراکندهاند.[۱]
چنانکه هانری کربن میگوید اسماعیلیان نزاری بعد از سقوط قلعه الموت به دست مغولان و از بین رفتن کتب موجود در آن منابع خود را از دست دادند. اما اسماعیلیان مستعلوی که در دوره فاطمیان در مصر مستقر بودند و در حال حاضر بیشتر در هند هستند، منابع دست اول خود را حفظ کردهاند، هرچند تمایلی به انتشار آن ندارند.
رهبر به عبارتی امام کنونی اسماعیلیان نزاری که در منطقه قلعه الموت تمرکز جغرافیایی داشتند[۲]، کریم آقاخان نام دارد که متولد ژنو است و اکنون در پاریس مستقر است و فارغالتحصیلِ دانشگاه هاروارد نیز میباشد.
بخشی از مجموعهشیعه اسماعیلیه | |
انشعابات نزاریه · مستعلیه · دروزیه | |
باورها | |
قرآن · جنانه تناسخ · وحدت وجودامام · پیر · داعی مطلق | |
اصول هفتگانه ولایت · نماز · زکات. روزه · حج · جهاد | |
تاریخ خلافت فاطمی .حمزه پسر علی · محمد بن اسماعیل درازی | |
امامان عصر قدیم علی · حسن · حسین .سجاد · باقر · صادق | |
امامان معاصر محمد برهان الدین .کریم آقاخان |
1. نامهای دیگر
همعصران نخست و مخالفان اسماعیلیان آنها را ملاحده، پس از اواسط قرن ۳ قمری، قرامطه نیز خطاب مىکردند، لکن آنها جنبش خود را «دعوت»، یا «دعوت هادیه» مىنامیدند و در دورهٔ فاطمیان حتی از بهکار بردن عنوان اسماعیلیه احتراز میکردند.[۳]
2. آغاز کار و سرچشمه
جریان اسماعیلیه از مصر و دربار خلفای فاطمی مصر برخاست. اسماعیلیان سالها اندیشه اسماعیلی و خلیفههای فاطمی را تبلیغ میکردند. مرکز این تبلیغات در ایران بیشتر ری، فرارود و خراسان بود.در سده چهارم کار مبلغان اسماعیلی بالا گرفت و بسیاری از بزرگان سامانی بدیشان پیوستند که بزرگترینشان امیر نصر سامانی بود. گرایش امیر نصر به اسماعیلیه واکنش غلامان ترک متعصب -که گارد نگهبانان امیر را در بر میگرفتند و روحانیان سنی را برانگیخت تا به اندیشهٔ براندازی وی بیافتند.گرچه توطئهٔ براندازی آشکار و رهبر ترکان دسیسه پرداز سرش را بر باد داد، ولی امیر نصر به ناچار کناره گیری کرد و فرزندش نوح را به جای خویش بر تخت نشاند.فشار فقیهان سنی و ترکان که اکنون بسیار نیرو گرفته بودند جنبش اسماعیلیان را تارو مار ساخت و رهبران این جنبش در فرارود شکنجه و کشته شدند.از این پس جنبش حالت پنهانی به خود گرفت.
2. 1. اسماعیلیان و محمود
با واژگونی سامانیان و روی کار آمدن ترکان وضع اسماعیلیان از آنچه بود بدتر شد.در کنار دیگر دگراندیشان اسماعیلیان نیز مورد آزار و کشتار سلطان محمود غزنوی که ملحد بی مغز سختگیری بود قرار گرفتند.محمود در این کشتار با دستگاه خلیفه گری بغداد همدست بود.
بزرگترین کسی که در زمان غزنویان قربانی کشتار اسماعیلیه شد حسنک وزیر بود که به دار آویخته شد.
3. برآمدن حسن صباح
در زمان سلجوقیان حسن صباح در ایران رهبری اسماعیلیان را به دست گرفت.مرکز تبلیغ و مقاومت خویش را به کوههای و دژهای کوهستانی رساند و خودش در دژ افسانهای الموت آشیان گرفت.پس از استوار شدن از مصر برید و جداگانه و مستقل به دعوت پرداخت.این روزگار دوران اوج اسماعیلیان بود.حسن صباح برای پیشبرد ارمانهای اسماعیلی دست به یک رشته ترورها زد که مهمترینش ترور خواجه نظامالملک میباشد.
4. اسماعیلیان و مغولها
پس از مرگ حسن صباح جانشینانش راه نبرد با خاندانهای ترک چیره بر ایران را پی گرفتند. تا اینکه با تازش مغولها به ایران به ناچار با سلطان جلالالدین خوارزمشاه در یک سنگر جا گرفتند و با مغولان به ستیز پرداختند. ولی سر انجام خورشاه واپسین رهبر اسماعیلیان الموت در سال ۶۵۱ در برابر هلاکوخان گردن فروآورد و چندی پس از آن به دست مغولها کشته شد.مغولان دژها را یکی پس از دیگر گشودند و کشتار بزرگی از اسماعیلیان کردند.از این پس اسماعیلیان مقاومت را در دژهای خویش در شام و لبنان پیگرفتند.
5. جستارهای وابسته
6. منابع
منبع : سایت وپدیا به نشانی: http://wapedia.mobi/fa/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86