Atyabi Weblog/وب نگاری اطیابی

این وب نگاری درمورد موضوعات گوناگون می باشد.

Atyabi Weblog/وب نگاری اطیابی

این وب نگاری درمورد موضوعات گوناگون می باشد.

نقش بی نظیردانشمندان ایرانی درپیشبرد فرهنگ اسلامی

همانطورکه می دانیم مسلمانان از نظرمذهب ومشرب دینی به دو گروه عمده سنّی وشیعه تقسیم میشوند. خود این دو گروه مذهبی نیز دارای بخشهای مختلف فرعی هستند.مثلا" شیعیان به شیعیان دوازده امامی ، هفت امامی(اسماعیلی) و شیعه زیدی تقسیم میشوند.که شیعیان دوازده امامی بزرگترین فرقه دربین گروه شیعیان میباشند. سنیّان نیز به چهار گروه عمده حنفی ،شافعی،مالکی و حنبلی تقسیم میشوند.فرقه دیگری نیز بعدا" بوجودآمد که به فرقه وهّابیت معروف است وهم اکنون درعربستان سعودی حاکم اند. بعداز اینکه اسلام وارد ایران شدایرانیان ضمن اینکه خودمتحول شدند.دربسط وگسترش این دین نقش بسیاربزرگی ایفاکردند.محدوده جغرافیایی ایران زمان ورود اسلام تا سالیان دراز بعدازاسلام شامل محدوده ایران کنونی وقسمتی از افغانستان وماوراءالنهر وقسمتی از قفقاز و بخشهای جداشده زمان حکومت قاجارها و مداین و غیره بود که وسعتی بسیارزیاد داشت.درزمان ورود اسلام به ایران   وبعدازآن قسمتهایی از ماوراءالنهر شامل سمرقند ، مرو ، بخارا و قسمتهایی ازافغانستان ازجمله هرات واستانهای سه گانه خراسان کنونی ایران مجموعا" بنام خراسان بزرگ نامیده می شدوجزو قلمرو ایران بزرگ بود.با اینکه خاستگاه اسلام سرزمین عربستان بود ولی ایرانیان دربعد فرهنگی ورهبری فکری جهان اسلام نقش بسیارزیادی داشتند.جالب اینجاست که کتابهای اصلی و مرجع  پیشوایان اهل تسنن وقسمت عمده کتابهای اصلی و مرجع شیعیان نیز توسط ایرانیان تألیف شده است.مهمترین کتابهای مرجع شیعه بعداز قرآن ،نهج البلاغه وصحیفه سجادیه کتابهای الکافی، التهذیب الاحکام،الاستبصار، من لایحضره الفقیه وغیره است که همگی توسط دانشمندان وفقهای ایرانی از قبیل شیخ کلینی اهل قریه کُلین قم ، شیخ طوسی اهل طوس خراسان و ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه قمی  اهل قم ملقب به شیخ صدوق وغیره تألیف شده اند.

اهل تسنن نیز شش کتاب بسیار مهم و مرجع حدیث دارند که بنام صِحاح ستّه(صحیحهای ششگانه)معروفند .

"صِحاح ستّه" عنوان عمومی شش مجموعه بزرگ از کتب حدیث در اهل تسنن است. این کتابها در نزد اهل سنت از موفق ترین و معتبرترین کتب حدیث می باشند. مؤلفان این کتب،نیزهمگی ایرانی هستند، اعم از ایرانی ایرانی نژاد یاعرب ایرانی نژاد.(البته باید توجه داشت که دانشمندان مسلمان ایرانی نیز قسمت عمده کتابهای خودرا به زبان اسلامی یعنی عربی می نوشتندتا برای تمام مسلمانان مورد استفاده باشد واز این جهت بسیاری از دانشمندان ایرانی را غربیها ومستشرقین دانشمندان عرب بشمار می آورند). اینکه از چه زمانی، این اعتبار و موثقیت، از نظر اهل فن نسبت به این کتب (صحاح ستّه) داده شده، مشخص نیست زیرا از اواخر قرن 6 هـ ق به بعد است که این عنوان (صحاح ستّه) دیده می شود. صحاح ستّه، یعنی (شش صحیح) عبارتند از 1- صحیح بُخاری 2- صحیح مسلم 3- سنن ابوداوود 4- جامع ترمذی(سنن ترمذی) 5- سنن نسائی 6- سنن ابن ماجه.

1- صحیح بُخاری: نام دیگر این کتاب "الجامع الصحیح" و معروف به "صحیح بُخاری" است. صحیح بخاری، نزد اهل تسنن، اعتبار و اهمیت خاص و ویژه ای دارد. بعضی از علمای اهل تسنن معتقدند که بعد از کتاب خدا، صحیح تر از آن نیست. نویسنده این کتاب ابوعبدالله محمدبن اسماعیل بخاری محدث معروف قرن سوم هـ ق که اصلا اهل بخارا و متولد سال 193 هـ ق و وفاتش سال 256 هـ ق در یکی از قراء سمرقند از شهرهای خراسان بزرگ قدیم ایران است.

2- صحیح مسلم: نام دیگر این کتاب"الجامع الصحیح" که مجموعه احادیث به طریق اهل سنت است.نویسنده صحیح مسلم، ابوالحسن مسلم بن حجاج نیشابوری، متولد 261 هـ ق در نیشابور خراسان است. صحیح مسلم، دومین کتاب از "صحاح ستّه"که با "صحیح بخاری" به "صحیحین" مشهوراست و اهل سنت، بعد از "صحیح بُخاری"آنرا معتبر ترین کتب حدیث می دانند.

3- سنن ابی داوود یا سنن ابوداوود: یکی دیگر از "صحاح ستّه" مجموعه احادیث به طریق اهل سنت است. نویسنده آن، سلیمان بن اشعث معروف به "ابوداوود مقانی" متولد سال 202 هـ ق و اهل سیستان ایران است.

4- جامع ترمذی: نام کتاب، "الجامع الصحیح" و معروف به "سنن ترمذی" یکی از "صحاح ستّه"است. نویسنده آن، ابوعیسی محمدبن عیسی ترمذی، محدث معروف قرن سوم هجری واهل ترمذخراسان و از شاگردان "بخاری" است که سال 279 هـ ق، از دنیا رفته است. این کتاب که مجموعه احادیث نبوی به زبان عربی است مهمترین اثر (ترمذی) می باشد.

5- سنن نسائی: مجموعه ای از احادیث نبوی و یکی از کتب "صحاح ستّه" است. نویسنده آن "ابوعبدالرحمن احمدبن علی شعیب نسائی" از محدثین اهل سنت و اهل نساء از توابع خراسان ایران  می باشد. نسائی اول کتاب(سنن) خود را تالیف و بعد احادیث غیرصحیح و ضعیف السند آنرا خلاصه و استخراج کرد و کتاب سنن خودرا "المجتبی"(برگزیده) نامید.

6- سنن ابن ماجه: مجموعه ای از احادیث نبوی و یکی از کتب "صحاح سته" است. نویسنده آن، ابوعبدالله محمدبن یزیدبن ماجه قزوینی معروف به "ابن ماجه" از محدثین اهل تسنن، متولد قزوین ایران در قرن سوم هـ ق می باشد.

علاوه براینها کتاب المستدرک علی الصحیحین نوشته حاکم نیشابوری اهل نیشابورخراسان و تاریخ طبری و تفسیرطبری نوشته محمدابن جریرطبری اهل طبرستان(گرگان کنونی)ایران از جمله کتابهای بسیار مهم وزیادی است که دانشمندان وفقهای ایران تألیف نموده اندوبعنوان کتب مرجع اهل تسنن وبعضا"تشیع مورد استنادقرارمی گیرند.از اینگونه کتابهای حدیث ،فقه ، اصول ،کلام ،تفسیر،فلسفه وعلوم مختلف اسلامی که توسط ایرانیان تألیف گردیده بسیار زیاد است.

اینها گوشه ای کوچک از تلاشهای ایرانیان درگسترش فرهنگ اسلامی و رهبری علمی جهان اسلام است.البته این مقال امکان شرح کامل خدمات متقابل اسلام وایران ونقش ایرانیان درگسترش فرهنگ اسلام را ندارد.ولی بطورخلاصه میتوان گفت که عمده بلکه تمام کتابهای اصلی ومرجع حدیثی اهل تسنن واهل تشیع اسلام یعنی صحاح سته اهل تسنن وکتب اربعه شیعه و برخی کتب تاریخ اسلام توسط دانشمندان وفقهای ایرانی تألیف شده اندو در طول سده های گذشته تاکنون نیز تحقیق وپژوهش درزمینه کلیه علوم اسلامی توسط ایرانیان انجام گرفته و می گیرد.بدین ترتیب ملاحظه می شودکه ایرانیان نقش بسیارزیاد وانکارناپذیردربقاوغنای فرهنگ اسلامی بطورکلی داشته ودارند.روشن است که این مطلب به معنای نادیده گرفتن زحمات دانشمندان سایرملل مسلمان نیست.

بزرگداشت ابو ریحان بیرونی

سیزدهم شهریورماه روز بزرگداشت ابوریحان محمد بن احمد بیرونی (زادهٔ ۲۹ شهریور ۳۵۲، کاث، خوارزم - درگذشتهٔ ۲۸ آذر ۴۲۷، غزنین)، دانشمند ،ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و تاریخ‌نگاربزرگ ایرانی سده چهارم و پنجم هجری است و بعضی از پژوهندگان او را از بزرگ‌ترین فیلسوفان مشرق‌زمین می‌دانند.

بیرونی در ۲۹ شهریور ۳۵۲ خورشیدی (۳ ذیحجه ۳۶۲ قمری) در خوارزم که در قلمرو سامانیان بود به دنیا آمد، و زادگاه او که در آن زمان روستای کوچکی بود بعدها به «بیرون» تجدید نام داده شد. مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلجوقیان و پادشاهی مسعود بن محمود غزنوی بوده‌است و برخی درگذشت او را در ۲۸ آذر ۴۲۷ خورشیدی (۴۲۷ قمری) می‌دانند.

 

تصویر ابوریحان بیرونی روی تمبر روسی

 

تألیفات بیرونی به زبان عربی، یعنی زبان علمی اسلام بوده است، مگر التفهیم که آن را به فارسی کرد. دانشنامه علوم چاپ مسکو، ابوریحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسیاری از کشورها نام بیرونی  را بر دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و تالار کتابخانه‌ها نهاده و لقب «استاد جاوید» به او داده‌اند.

بیرونی گردش خورشید، گردش محوری زمین و جهات شمال و جنوب را دقیقا محاسبه و تعریف کرده است. خورشیدگرفتگی هشتم آوریل سال ۱۰۱۹ میلادی را در کوههای لغمان (افغانستان کنونی) رصد و بررسی کرد و ماه‌گرفتگی سپتامبر همین سال را در غزنه به زیر مطالعه برد.اپیکتوگرام یعنی آلت چگال سنج برای سنجش وزن مخصوص در فیزیک را اختراع نمود که با آن وزن مخصوص چیزها تعیین می‌شود از اختراعات اوست.

 

 

 

تندیس ابوریحان بیرونی درپارک لاله تهران